‘Jij haat mij?! Hou je bek dicht KIMA…..’ Deze zin komt u hoogstwaarschijnlijk niet bekend voor. Zegt u deze zin echter voor een klas van de basisschool, middelbare- of zelfs vervolgopleidingen, dan zal de hele klas deze zin af kunnen maken. Aangezien het filmpje dat hierbij hoort ‘viraal’ ging. En dat heeft alles te maken met de gevaren van social media.
Wat zien volwassenen en wat zien jongeren online?
Als volwassene dénkt u misschien wel dat u van veel dingen op de hoogte bent, zeker als u als docent of ouder ook gebruik maakt van Snapchat en TikTok. Veel docenten zitten op deze platforms en krijgen ‘trends’ wel mee. Toch zit er een aanzienlijk verschil in het algoritme van een volwassene en dat van een leerling. Bij ons op kantoor zien we zelfs al een verschil tussen de werknemers van 18-20 jaar en die van 24+.
Hoe werkt een algoritme?
Maar wat is nou eigenlijk zo’n ‘algoritme’ en hoe werkt dat? Het algoritme is eigenlijk een formule die er voor zorgt dat de gebruiker van een social kanaal, content voorgeschoteld krijgt die de interesse heeft van deze gebruiker. Relevante content noemen wij dit. Ieder social kanaal wilt u namelijk zo lang en zo vaak mogelijk op haar platform hebben, des te meer advertenties kunnen zij u laten zien en daar verdienen zijn tenslotte aan.
Dus het kan zo maar zijn dat een filmpje onder de jeugd helemaal viraal gaat terwijl u datzelfde filmpje niet eens te zien krijgt.
Een kijkje achter de (beeld)schermen van jongeren
Als socialmedia specialiste ga ik voor opdrachtgevers regelmatig in gesprek met jongeren in zogenaamde focusgroepen om een beeld te krijgen van wat er zich in hun wereld on- en offline afspeelt, om van daar uit een social media plan uit te werken. Social media blijft een onderwerp met voor- en tegenstanders en een heleboel ongeschreven regels.
Deze blog geeft een kijkje achter het beeldschermpje van uw zoon, dochter of leerling. Waar gebruiken ze welke app voor, wat zijn de gevaren van social media en wat zijn de ongeschreven regels t.a.v. humor, buitensluiten en pesten. Dat jongeren tegenwoordig 24/7 met elkaar verbonden zijn, hoef ik u niet uit te leggen. Alles wat ze meemaken leggen ze vast op Snapchat, TikTok, Whatsapp en Instagram. Hier bedoel ik dan ook echt álles mee.
Het gebruik van Snapchat door jongeren
Voor diegene die Snapchat niet kennen, Snapchat is een app waarin je foto’s naar elkaar of in een groep kan sturen. De foto wordt na een aantal seconden automatisch door het programma verwijderd. De ideale manier om frustraties met elkaar te delen, aangezien het beeld daarna toch vernietigd wordt.
Deze frustraties kunnen selfies zijn met een mislukt kapsel of uitgeschoten mascara. Zelfspot is hier dus heel normaal, dit is in schril contrast met Instagram waar je eigenlijk weer zo goed en mooi mogelijk voor de dag wilt komen.
Foto’s en de gevaren van social media
Omdat de jeugd van tegenwoordig zo gewend is om alles te delen, delen ze ook dingen die ze dagelijks tegenkomen. Zit je in de wachtkamer van de tandarts en komt er een persoon binnen die afwijkt van de standaard, bijvoorbeeld qua haarkleur of kleding, dan wordt er heel gemakkelijk stiekem een snapchat gemaakt met: ‘kijk wat voor gekkie hier nu weer naar binnenloopt’’. En hoppa, dat wordt de wereld ingezonden.
Een persoon die nogal fors is en een niet flatterend zwempak draagt op het strand. ‘Mag het ff, nu voel ik me toch ineens slank vergeleken met die vrouw daar’. Hoppa, ook die foto is door alle vrienden ontvangen. Voor de kinderen die zo’n foto maken voelt het absoluut niet als pesten. Zij zijn gewoon gewend alles wat ze zien vast te leggen.
Die persoon die ze fotograferen kennen ze niet en voor hun gevoel wordt de foto niet echt online gezet. Hierdoor zien ze er het kwaad niet van in, maar waar ligt de grens? Zodra het om een schoolgenoot gaat kom je al dichter in de buurt van pesten. Fotografeer je een klasgenoot stiekem omdat zij echt rare kleding draagt, dan is het ineens wel pesten.
Sexting
En dan is er nog een andere grens die regelmatig overschreden wordt, sexting! Sexting is het versturen van seksueel getinte tekstberichten of foto’s. Het is misschien wel een van de meest voorkomende gevaren van social media.
1..2..3.. dit is de tijd dat een jongen of meisje een naaktfoto maakt, verstuurd, deze ontvangen wordt, gescreend (screenshot) en doorgestuurd wordt. Snapchat is de grote boosdoener op het gebied van sexting. Veel jongeren denken hier te gemakkelijk over omdat je berichtje toch binnen een paar seconden weer weg is, maar dat is zeker niet het geval.
Een screenshot, het principe waarbij er een foto wordt gemaakt van de foto, is zo gemaakt. Snapchat dacht met een oplossing te komen door een melding te versturen zodra iemand een screenshot maakt van jouw foto. Jongeren zouden jongeren niet zijn door snel een foto te maken met een ánder toestel om deze melding te voorkomen.
Jongeren zijn erg beïnvloedbaar
Jongeren, vooral meiden in de 1e klas middelbare school zijn heel beïnvloedbaar, bijvoorbeeld door die ene populaire jongen waar iedereen verliefd op is. Die jongen geeft één van die meiden aandacht en dat maakt de andere meiden uit de klas jaloers waardoor zij zich erg bijzonder gaat voelen. Hij vraagt haar om een foto met inkijk te sturen terwijl die zegt hoe mooi ze is.
Wat zou jij op die leeftijd doen als je zo verliefd bent en als enige zijn aandacht krijgt? Zie jij de gevaren van social media direct in? Hij vraagt haar steeds net iets verder te gaan en uiteindelijk stuurt ze dan toch die naaktfoto. Ze ‘ziet’ dat hij een screenshot maakt maar hij legt uit dat hij de foto écht alleen voor zichzelf houd. Je bent verliefd en gerust gesteld.
De volgende dag loopt ze de school binnen en iedereen kijkt haar aan. Op het moment dat zij gisterenavond verliefd in slaap viel had binnen 10 minuten heel de school haar foto al gezien. Dat is een van de vele voorbeelden van de gevaren van social media.
Het gebruik van TikTok door jongeren
Tiktok is een app waar je korte video’s kunt plaatsen. Je kunt deze video’s openbaar zetten maar ook plaatsen voor een selectieve groep. De video’s die hierop geplaatst worden verschillen enorm. Van dansjes, tot zang tot grappige tv-momenten. TikTok is razend populair. Als je hier iets op plaatst, kan het zomaar zijn dat je binnen een uur 3000 views hebt!
In tegenstelling tot Snapchat, staat deze inhoud wel allemaal op het internet. Als iemand een video plaatst, waarin mensen met elkaar praten, dan kan het geluid daarvan gekopieerd worden voor een andere video.
Gevaren van social media op TikTok
Laat ik hier een voorbeeld van geven: een creator op TikTok heeft een bekend liedje heel vals nagezongen, en online gezet. Voor de grap en dit valt in de categorie zelfspot. Andere jongeren kunnen zijn gezang overnemen, en hun eigen video eronder plakken. Stel ik plak mijn eigen video eronder en zet erbij: ‘mijn cijfers zijn net zo slecht als dit gezang’.
Hier doe ik dan mee aan waar het voor bedoelt is, zelfspot. Je moet je ook bedenken dat er mensen zijn die niet kunnen zingen en hun video er toch opzetten omdat ze het zelf heel mooi vinden. Als iemand dan die sound kopieert onder de eigen video, dan vindt veel publiek dit alsnog grappig. Terwijl dit eigenlijk voor de persoon in kwestie wel degelijk gezien wordt als pesten.
Om dus terug te komen op mijn openingszin: ‘jij haat mij?! Hou je bek dicht Kima….’. Dit is dus precies zo’n voorbeeld: mensen vinden het een grappige sound en gaan die kopiëren. Maar bedenk je even hoe het voor een Kimaya, die gepest wordt, is om ook viraal te gaan op TikTok op een negatieve manier.
WhatsApp en jongeren
Ook Whatsapp speelt een grote rol in het leven van kinderen. Dit platform behoort daarom zeker tot een bron die verschillende gevaren van social media aan het licht brengt. Als uw kind of leerling een verjaardag geeft wordt er meteen een appgroep aangemaakt en de genodigden worden erin gezet, dit gebeurt binnen enkele seconden.
Op de basisschool waar ik op zat, werd het verboden om op school fysieke uitnodigingen uit te delen, dit zou namelijk samengaan met gevoelens van buitensluiten. Maar naast verjaardag groepen worden er met regelmaat nieuwe appgroepen aangemaakt. ‘Chillen volgende week woensdag’, ‘C-feest’, ‘samen naar school fietsen’ dit zijn een handje voorbeelden van de talloze WhatsApp groepen die er worden aangemaakt.
Buitensluiten van jongeren
Wat u misschien niet weet, is dat er ook groepen worden aangemaakt om mensen buiten te sluiten. Niet met de bedoeling om iemand te pesten, maar voor eigen comfort. Is er iemand die altijd last minute afzegt, nou dan maken we gewoon een groep zonder hem aan. Zo simpel gaat het. En dit is dan alleen nog maar op WhatsApp, waar u zelf ook bekend mee bent.
Daaraan toegevoegd, dit gaat alleen nog maar over het aanmaken van de groepen, we hebben het dan nog niet eens over de inhoud die gestuurd wordt. En probeer je nú maar eens voor te stellen hoe het gaat met Snapchat, waarin alles meteen verwijderd wordt. Op Snapchat wordt daardoor ook veel meer gedeeld, op Whatsapp ben je selectiever met wat je stuurt.
Snelheid van viraal gaan is enorm
Ik wil u duidelijk maken dat de snelheid van viraal gaan écht onderschat wordt. Kinderen slaan alles wat ze zien op, en ‘verdwalen’ op apps. Dat is direct een van de gevaren van social media.
Laat ik een voorbeeld van mijzelf pakken: Ik zie dat een vriendin een foto post op Instagram met een meisje dat ik niet ken. Dat meisje is getagd in deze foto, door erop te klikken kom ik op haar account terecht. Haar account is openbaar en dat geeft mij de mogelijkheid om te scrollen tussen haar geplaatste foto’s, ik blijf hangen bij een foto van haar hockeyteam.
Al haar teamgenoten zijn hierin getagd, één meisje is bijzonder knap en ik klik door naar haar profiel. Hier zie ik dat ze 4300 volgers heeft en een foto plaatst met haar zus, inmiddels zit ik op het account van haar zus. Dan zie ik een verliefde foto met haar vriend, en ik besluit door te klikken naar het account van deze jongen. En zo zit ik ineens bij het account van een jongen uit de andere kant van het land, ik weet wanneer hij jarig is, wat voor werk hij doet en hoe zijn hele familie eruit ziet.
Ik denk dat dit voorbeeld wel duidelijk maakt hoe snel informatie verspreid wordt en hoe toegankelijk alles is online. En in dit voorbeeld is het heel onschuldig, maar bedenk dat dit ook zo gaat met naaktfoto’s, roddels etc. Wanneer kinderen op hun telefoon zitten, zijn ze voortdurend in contact met anderen, en zullen zij zeker veel van bovenstaande informatie meemaken.
Training Blind Op Social Media
Deze blog is tot stand gekomen tijdens de ontwikkeling van de training Blind Op Social Media. Deze voorlichtende training geeft insights over het online gedrag van jongeren, de gevaren van social media en biedt handvatten voor ouders, docenten en andere professionals hoe hier mee om te gaan en eventueel beleid op te maken. Laat ik meteen duidelijk maken dat deze training geen trucjes bevat om stiekem mee te kijken.
Mocht u naar aanleiding van deze blog vragen hebben over het online gedrag van jongeren, het ontwikkelen van een socialmedia communicatieplan of interesse hebben in één van onze trainingen? Vraag onze specialisten dan eens naar de mogelijkheden van een social media trainingen.
